آشنایی با معارف قرآن و اهل بیت

فلسفه و حکمت عزاداری را می توان در امور زیر رهیابی کرد :
1 - محبت و دوستی :
در قرآن و روایات دوستی خاندان رسول اکرم (ص) و اهل بیت (علیهم السلام ) را بر مسلمانان واجب کرده است . خداوند در قرآن می فرماید : « قُل لَّا أَسْئلُكمُ‏ْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فىِ الْقُرْبى » سوری شوری / آیه 23
قرآن به پیامبر(ص)‌می فرماید : که به مسلمانان بگو من در مقابل زحمات 23 که کشیدم و دین اسلام را برای شما آوردم هیچ اجر و مزدی نمی خواهم مگر دوستی و مودت نسبت به اهل بیتم .
دوستی لوازمی دارد و محب صادق کسی است که شرط دوستی را به جا آورد یکی از مهم ترین لوازم دوستی ، همدردی و همدلی با دوستان درمواقع سوگ یا شادی آنان است . لذا در احادیث ، برپایی جشن در ایام شادی اهل البیت (علیهم السلام) و ابراز حزن و اندوه در مواقع سوگ آنان تاکید فراوان شده است .
حضرت علی (ع) می فرمایند : شیعه و پیروان ما در شادی و حزن ما شریکند . و همچنین می فرمایند : شیعیان ما پاره ای از خود ما بوده و از زیادی گل ما خلق شده اند آنچه که ما را بدحال یا خوشحال می سازد آنان را بد حال یا خوشحال می گرداند .
بنابراین وظیفه ما این است که در ایام عزاداری اهل البیت (علیهم السلام)‌حزن و اندوه خود را به زبان حال یعنی اشک و آه و از نظر خوراک با کم خوردن و کم آشامیدن مانند افراد غم زده و از نظر پوشاک با پوشیدن لباسی که از حیث جنس و رنگ و نحوه پوشش در عرف حکایت گر اندوه و ناراحتی است آشکار سازیم .
2- انسان سازی
از آنجا که در فرهنگ شیعی ،‌عزاداری باید از سر معرفت و شناخت باشد همدردی با آن عزیزان ، در واقع یادآوری فضایل ،مناقب و آرمان های آنان بوده و بدین شکل آدمی را به سمت الگو گیری و الگوپذیری از آنان سوق می دهد .
فردی که با معرفت در مجالس عزاداری شرکت می کند شعور و شور ، شناخت و عاطفه را در هم می آمیزد و در پرتو آن ، انگیزه ای قوی در او پدیدار گشته و هنگام خروج از مراسم عزاداری مانند محبی می شود که فعال و شتابان ،‌به دنبال پیاده کردن اوصاف محبوب در وجود خویش است .
3 - جامعه سازی
هنگامی که مجلس عزاداری ، موجب انسان سازی گشت تغییر درونی انسان به عرصه جامعه نیز کشیده می شود و آدمی می کوشد تا آرمان های اهل البیت را در جامعه حکم فرما نماید . عزاداری در واقعه با یک واسطه زمینه را برای حفظ آرمان های اهل البیت و پیاده کردن آن ها فراهم می کند به همین دلیل می توان گفت : یکی از حکمت های عزاداری ساختن جامعه براساس الگوی ارائه شده از سوی اسلام است .
4 - انتقال دهنده فرهنگ شیعی به نسل بعد
نسل جدید در سنین کودکی در مجالس عزاداری با فرهنگ اهل البیت (علیهم السلام)‌آشنا می شوند و مجالس عزاداری یکی ار عناصر و عوامل برجسته ای است که آموزه های امامان به نسل های آینده منتقل شود .