آشنایی با معارف قرآن و اهل بیت

تفسیر آیه   إیّاک نَعْبُدُ وَ إِيَّاكَ نَسْتَعِينُ 

(خدايا) تنها ترا مى‏پرستيم و تنها از تو يارى مى‏جوئيم.
نكته‏ها:
انسان بايد به حكم عقل، بندگى خداوند را بپذيرد. ما انسان‏ها عاشق كمال هستيم و نيازمند رشد و تربيت، و خداوند نيز جامع تمام كمالات و ربّ همه‏ى هستى است. اگر به مهر و محبّت نيازمنديم او رحمان و رحيم است و اگر از آينده دور نگرانيم، او صاحب اختيار و مالك آن روز است. پس چرا به سوى ديگران برويم؟! عقل حكم مى‏كند كه تنها بايد او را پرستيد و از او كمك خواست. نه بنده هوى و هوس خود بود و نه بنده زر و زور ديگران.
در نماز، گويا شخص نمازگزار به نمايندگى از تمام خداپرستان مى‏گويد:
خدايا نه فقط من كه همه‏ى ما بنده توايم، و نه تنها من كه همه‏ى ما محتاج و نيازمند لطف توايم.
خدايا! من كسى جز تو را ندارم «إِيَّاكَ» ولى تو غير مرا فراوان دارى و همه هستى عبد و بنده‏ى تو هستند. «إِنْ كُلُّ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ إِلَّا آتِي الرَّحْمنِ عَبْداً» در آسمان‏ها و زمين هيچ چيزى نيست مگر اين كه بنده و فرمان بردار تو هستند.
جمله «نَعْبُدُ» هم اشاره به اين دارد كه نماز به جماعت خوانده شود و هم بيانگر اين است كه مسلمانان همگى برادر و در يك خط هستند.
مراحل پرواز معنوى، عبارت است از: ثنا، ارتباط و سپس دعا. بنا بر اين اوّل سوره‏ى حمد ثناست، آيه‏ى «إِيَّاكَ نَعْبُدُ» ارتباط و آيات بعد، دعا مى‏باشد.
چون گفتگو با محبوب واقعى شيرين است، لذا كلمه «إِيَّاكَ» تكرار شد.
پيام‏ها:
1- ابتدا بايد بندگى خدا كرد، آن گاه از او حاجت خواست. «نَعْبُدُ» «نَسْتَعِينُ»

2 - بندگى، تنها در برابر خداوند رواست نه ديگران. «إِيَّاكَ»

3 قوانين حاكم بر طبيعت محترم است، ولى اراده‏ى خداوند حاكم و قوانينِ طبيعى، محكوم هستند.  لذا فقط از او كمك مى‏خواهيم. «إِيَّاكَ نَسْتَعِينُ» 4 - گر چه عبادت از ماست، ولى در عبادت كردن نيز نيازمند كمك او هستيم.
«إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَ إِيَّاكَ نَسْتَعِينُ»

 5 - چون خداوند بيشترين لطف را بر ما كرده، ما بهترين تذلّل را به درگاهش مى‏بريم. «الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ إِيَّاكَ نَعْبُدُ» 6 «إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَ إِيَّاكَ نَسْتَعِينُ» يعنى نه جبر است و نه تفويض. چون مى‏گوييم:
6 - «نَعْبُدُ» پس داراى اختيار هستيم و نه مجبور. و چون مى‏گوييم: «نَسْتَعِينُ» پس نياز به او داريم و امور به ما تفويض نشده است.
7- عبادت، مقدّمه و وسيله‏ى استمداد است. ابتدا عبادت آمده آن گاه استمداد.
«إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَ إِيَّاكَ نَسْتَعِينُ»

8 شناخت خداوند و صفات او، مقدّمه دست‏يابى به توحيد و يكتاپرستى است.
«رَبِّ الْعالَمِينَ، الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ، مالِكِ يَوْمِ الدِّينِ، إِيَّاكَ نَعْبُدُ»
(1). در نظام خلقت، از اسباب و وسايل بهره‏مند مى‏شويم، امّا مى‏دانيم كارآيى يا بى‏اثرى هر سبب و وسيله‏اى، بدست اوست. او سبب ساز است و سبب سوز.
(2). «وَ ما كُنَّا لِنَهْتَدِيَ لَوْ لا أَنْ هَدانَا اللَّهُ» اگر هدايت الهى نبود ما هدايت نمى‏يافتيم. اعراف، 43. […..]
9-  از آداب دعا و پرستش اين است كه انسان خود را مطرح نكند و خود را در حضور خداوند احساس كند. «إِيَّاكَ نَعْبُدُ»

10 توجّه به معاد، يكى از انگيزه‏هاى عبادت است. «مالِكِ يَوْمِ الدِّينِ إِيَّاكَ نَعْبُدُ»

منبع : تفسیر نور